نقش هنر و فرهنگ در مقابله با آسیب‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت و چندوجهی است. هنر به عنوان یک ابزار قوی روشنگر و مداخله‌گر، علاوه بر نمایش چالش‌ها و مشکلات اجتماعی، می‌تواند الگوهای مناسب زندگی را به جامعه عرضه کند و در کاهش آسیب‌ها مؤثر باشد. آثار هنری مانند فیلم، تئاتر، انیمیشن، گرافیک و هنرهای نمایشی با بالاترین سطح اثرگذاری پیام‌های فرهنگی و اجتماعی را منتقل کرده و از طریق ایجاد ارتباط زنده و مستقیم با مخاطب، آگاهی و همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کنند. هنر همچنین می‌تواند بار استرس روانی و آسیب‌های ناشی از بحران‌های اجتماعی را کاهش دهد و به ارتقاء روحیه همدلی و آرامش در جامعه کمک نماید. بعضی نقش‌های ویژه هنر و فرهنگ در مقابله با آسیب‌های اجتماعی عبارتند از: نمایش و نقد آسیب‌های اجتماعی و ارائه الگوهای رفتاری صحیح و فاخر، تقویت فرهنگ خانوادگی و پیشگیری از طلاق و خشونت از طریق هنر، افزایش آگاهی و حساسیت اجتماعی درباره مسائل مهم مثل اعتیاد، خشونت و مشکلات جوانان،کمک به بازسازی هویت اجتماعی و امید بخشی پس از بحران‌ها، استفاده از هنرهای نمایشی به عنوان سنگر اصلی فرهنگ‌سازی و ایجاد ارتباط موثر با مخاطبان،کاربرد هنرهای گرافیکی در آگاهی‌بخشی و تسریع روند درمان آسیب‌های روانی و اجتماعی، حضور فعال هنرمندان در لایه‌های مختلف جامعه به عنوان روشنگران و وجدان‌های بیدار که مسائل و نیازهای اجتماعی را به خوبی درک و منعکس می‌کنند، تشویق ارائه خدمات هنری به اقشار آسیب‌پذیر و ایجاد تسهیلات جهت بهره‌مندی بیشتر آن‌ها از هنر و فرهنگ، به طور کلی، هنر به عنوان فانوس تاریکی های اجتماعی  و فرهنگ، دروازه بهبود تلقی شده و ابزارهای قدرتمندی برای پیشگیری، کاهش و درمان آسیب‌های اجتماعی هستند و موجب ایجاد تغییرات مثبت در رفتارها و نگرش‌های جامعه می‌شوند. بنابراین بکارگیری مناسب ظرفیت‌های هنری در سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی بسیار ضروری است و نیازمند توجه ویژه نهادهای فرهنگی و اجتماعی به سمت تقویت این ارتباط است.

نمونه‌های موفق از پروژه‌های هنری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی شامل موارد متعددی است که در ایران و جهان اجرا شده‌اند و توانسته‌اند تأثیرات قابل توجهی در بهبود سلامت روانی، کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش تاب‌آوری افراد به ویژه اقشار آسیب‌پذیر داشته باشند: هنردرمانی با استفاده از تکنیک‌هایی مانند نقاشی، موسیقی، تئاتر و شعر به افراد در بیان احساسات، کاستن استرس و اضطراب، و مدیریت بحران‌های روانی کمک می‌کند. این روش به‌ویژه برای کودکان بی‌سرپرست، پناهندگان و افرادی که در بحران‌های عاطفی هستند مؤثر است و باعث تقویت حس ارتباط و همدلی می‌شود. برای مثال در زلزله بم از نمایش و نقاشی برای کمک به کودکان آسیب‌دیده استفاده شده است که به کاهش اضطراب آنان کمک کرده است. نمایش درمانی به عنوان یکی از روش‌های هنر درمانی در ایران در برخی نقاط برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و مشکلات روانی مانند افسردگی و استرس در دانش‌آموزان به کار گرفته شده است. این متد درمانی گروهی و بازی‌محور به تقویت صلح، دوستی و آرامش جامعه کمک می‌کند و اجرای گسترده آن نیازمند حمایت و آموزش تخصصی است. پروژه‌هایی که بر هنرهای صنایع دستی، موسیقی و خلق آثار هنری متمرکز شده‌اند نیز در بهبود سلامت روانی افراد جامعه و به خصوص سالمندان، کودکان و افراد در معرض خطر تأثیرگذارند. این فعالیت‌ها باعث افزایش عزت نفس، تقویت مهارت‌های اجتماعی و کاهش تنهایی می‌شوند و از این طریق آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهند. در کل، پروژه‌های هنر درمانی با ایجاد فضای امن و خلاقانه، افراد را قادر می‌سازند تا فشارهای روانی را کاهش دهند، همبستگی اجتماعی را افزایش دهند و ابزارهای مقابله‌ای جدیدی برای مواجهه با چالش‌های زندگی بیابند که نتایج مثبت آن در کارهای متعددی به اثبات رسیده است.